Het Paleodieet: wel of niet een goede keus?
Onze voorouders, de jagers en verzamelaars, hadden geen supermarkt op de hoek zitten waar ze tot laat in de avond nog even snel een snack konden halen. Ze hadden niet overal een automaat waar ze voor een euro een chocoladereep uit konden halen en ze hadden al helemaal niet een telefoon om op zondagavond gezellig bij het kampvuur via een bezorgapp eten te bestellen. Onze voorouders aten alleen wat ze konden vinden in de natuur en dit is precies wat het hedendaagse Paleodieet inhoudt.
Wat is het Paleodieet?
Het Paleodieet, ook wel het oerdieet genoemd, is een manier van eten die geïnspireerd is op de oermens. De meest voordehand liggende producten die worden gegeten als men het Paleodieet volgt zijn: vis, vlees, groente, fruit, noten, zaden en eieren. De producten die worden gemeden zijn: zuivel, granen, suiker, zout, peulvruchten en bepaalde groente zoals paprika, aardappel, aubergine en tomaat. Uiteraard worden er ook geen bewerkte producten gegeten.
Wat opvalt aan de producten die wel en niet gegeten mogen worden, is dat binnen het Paleodieet er voornamelijk vetten en eiwitten worden gegeten en dat koolhydraten bijna geen vorm van energie vormen. Dit komt dan ook omdat aanhangers van het Paleodieet geloven dat de oermens koolhydraten niet gebruikten als voornaamste brandstof.
Het ontstaan van het Paleodieet
Onze voorouders aten in principe al volgens het Paleodieet, simpelweg omdat ze niet veel keus hadden. Door de landbouwrevolutie werd er een grote verandering in ons voeding teweeg gebracht. Vervolgens werden er veel fabrieken gebouwd waar ons eten in werd geproduceerd. Veel mensen zijn ervan overtuigd dat al dit bewerkte voedsel niet goed voor ons kan zijn en zo werd het Paleodieet de wereld in geroepen.
De aanhangers van het Paleodieet vernemen dat ons DNA nog niet is aangepast aan hoe een groot deel van het voedsel momenteel wordt geproduceerd. Onze genen zijn gemaakt voor het eten wat onze voorouders aten, en niet voor bewerkt voedsel. Volgers van dit dieet geloven dan ook dat veel hedendaagse ziektes, zoals hart- en vaatziekten, kanker en diabetes type 2 worden veroorzaakt door bewerkt voedsel.
Dit zegt de wetenschap
Bij ieder dieet is het verstandig om te kijken naar wat de wetenschap ons verteld, voordat we zomaar iets aanpassen in ons gedrag. Zo’n 10.000 jaar geleden begon de mensheid met voedsel verbouwen. De aanhangers van het Paleodieet zeggen dat de mens zijn genen nog niet zijn aangepast aan ons hedendaagse voedsel. Maar kijk echter bijvoorbeeld naar lactase, het gen dat lactose afbreekt. In het Westen dronken we in onze jonge jaren doorgaans veel melk waardoor dit gen actief blijft en waardoor we de rest van ons leven melk kunnen verteren. In een periode van 7.000 jaar tijd is bij vele dit gen zo ontwikkeld dat het in de meeste gevallen überhaupt niet inactief zal worden, ook als er in de jonge jaren weinig melk wordt gedronken. De genen hebben zich dus kunnen aanpassen, waardoor het argument dat ons DNA het hedendaagse voedsel niet kan verteren geen stand meer houdt (Nwosu, 2021).
Daarbij is het argument van de welvaartziektes door hedendaagse voeding ook te weerleggen. Uiteraard is voeding een groot onderdeel van het probleem van welvaartziektes, maar dit wordt betrokken op de hoeveelheid die we tegenwoordig eten en niet zozeer het eten zelf.
Verschillende Paleodiëten
We kunnen niet met volle zekerheid zeggen wat onze voorouders precies aten. Uiteraard kunnen we hierover speculeren en hebben we een redelijk goed beeld, maar het helemaal zeker weten doen we nog niet. Daarbij zitten er natuurlijk verschillen in waar onze voorouders zich bevonden. Dit betekent dat er niet met zekerheid kan worden gezegd of we precies het dieet van onze voorouders nabootsen en hierdoor ontstaat discussie bij de volgers van het Paleodieet.
Deze discussie resulteert in verschillende vormen van het Paleodieet. Zo is er het basis Paleodieet en het Paleodieet 2.0, waarbij de nadruk meer ligt op het eten van minder vlees en waar zuivel, granen en peulvruchten in kleine hoeveelheden gewoon mogen worden gegeten.
De gezondheidseffecten
Het is belangrijk om te beseffen dat mensen die het Paleodieet volgen dit doorgaans niet doen om af te vallen, maar om zich gezonder te voelen en in het kader van ziektepreventie. De langetermijneffecten van het dieet zijn nog onbekend.
De gezondheidsvoordelen die het Paleodieet met zich mee kunnen brengen zijn:
- – Door bewustwording van wat er gegeten wordt krijgt men minder zout, suiker en verzadigde vetten binnen. Daarbij worden er direct redelijk wat slechte producten uitgesloten wanneer er besloten wordt geen bewerkte producten meer te eten. Dit kan positieve effecten hebben op de bloedsuikerspiegel, de nieren en het kan hart- en vaatziekten inderdaad tegengaan.
- – Het is een eiwitrijkdieet waardoor men sneller een verzadigd gevoel krijgt en wat gunstig kan zijn voor bijvoorbeeld spieropbouw en algemeen herstel.
Echter zijn er ook gezondheidsnadelen te benoemen wanneer het Paleodieet wordt gevolgd, zoals:
- – Door het uitsluiten van bepaalde voedingsgroepen zullen er, met name op de lange termijn, tekorten worden opgebouwd aan bepaalde voedingsstoffen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een tekort aan jodium, vezels en calcium.
- – Het Paleodieet adviseert rood vlees te eten, waarvan vandaag de dag bekend is dat dit een ongunstig oncologisch effect heeft op onze darmen.
- – Binnen het Paleodieet worden groente uit de nachtschadefamilie vermeden, terwijl er geen bewijs is dat deze groente schadelijk voor ons zijn. Sterker nog, het gevarieerd eten van groente heeft juist bewezen een gunstig effect te hebben op ziektepreventie.
Conclusie, het Paleodieet volgen of niet?
Het principe van het Paleodieet, eten zoals onze voorouders dat deden, kan voor sommige mensen een manier zijn om lekkerder in hun vel te zitten. Op het internet zijn genoeg verhalen te lezen van bekende mensen of aanhangers die het Paleodieet als dé uitkomst zien. Echter wordt het door het Voedingscentrum en door de wetenschap afgeraden om het dieet klakkeloos over te nemen, omdat er simpelweg niet genoeg wetenschappelijke onderbouwing is en omdat er op de lange termijn tekorten worden opgebouwd.
Er kan wel inspiratie worden opgedaan uit het Paleodieet. De enorme beschikbaarheid van (bewerkt) voedsel vandaag de dag zorgt ervoor dat we te veel eten. Een groot deel van dit eten bestaat uit ongezonde en onnatuurlijke producten, zoals snoep en koek. Ervoor kiezen om dit minder te eten en zoveel mogelijk natuurlijke producten te eten is een wijze les die we uit het Paleodieet kunnen trekken.
