Ken je dat? Je zit met z’n tweeën op het strand, even lang in de zon en toch ga jij als kreeft naar huis terwijl de ander nauwelijks kleur heeft bekennen. Ik ken dit in ieder geval maar al te goed. Ik weet nog dat ik met mijn vriendin een aantal jaar geleden de Ha Giang loop in Vietnam reed. We zaten beiden drie dagen lang achter op een motor. Mijn vriendin kreeg een prachtige bruine kleur, maar hoe hard ik ook mijn best deed en hoeveel ik ook smeerde, mijn huid was eerder rood dan bruin. Superfrustrerend. En je vraagt je af: hoe kan dat nou? Is het pech, een gevoelige huid, of zit er meer achter?
Het blijkt dus dat sommige mensen van nature écht veel sneller verbranden dan anderen. Dat heeft met je huidtype te maken, maar ook met dingen waar je misschien nooit bij stilgestaan hebt — zoals medicatie, voeding of zelfs parfum. In dit blog duik ik er dieper op in waarom de één knalrood wordt en de ander alleen een lekker kleurtje krijgt. Maar vooral: wat je eraan kunt doen. Want helemaal voorkomen kun je het misschien niet, maar je kunt wél veel slimmer met de zon omgaan.
Verschillende huidtypes
Dat sommige mensen sneller verbranden dan anderen, is geen toeval. Je huidtype speelt hierin een grote rol en die krijg je gewoon mee bij je geboorte. Het heeft alles te maken met de hoeveelheid pigment in je huid. Hoe minder pigment, hoe minder je huid zichzelf kan beschermen tegen de zon.
Er bestaat een schaal die huidtypes indeelt, de zogenaamde Fitzpatrick-schaal. Klinkt ingewikkeld, maar het is eigenlijk heel logisch:
- Type 1: Hele lichte huid, vaak met rood haar en sproetjes. Mensen met dit huidtype verbranden eigenlijk altijd en worden nauwelijks bruin.
- Type 2: Lichte huid, blond haar, blauwe ogen. Bij dit type huid verbrand je snel, maar wordt je huid vaak ook nog wel een beetje bruin.
- Type 3: Licht getinte huid, donkerblond of bruin haar. De huid verbrandt soms en bruint geleidelijk.
- Type 4: Olijfkleurige huid. Mensen met dit huidtype verbranden niet snel en worden juist wel snel bruin.
- Type 5 en 6: Donkere tot zeer donkere huid. Verbrandt bijna nooit, heeft een natuurlijke bescherming.
Als jij dus een lichte huid hebt (type 1 of 2), dan is het niet gek dat je sneller rood kleurt. Hoe vaker je verbrandt, hoe meer schade je huid opbouwt. Daarom is het voor dit type nóg belangrijker om extra zorgvuldig met zonbescherming om te gaan.
En ja, genetica speelt dus ook een rol. Als je ouders snel verbranden, is de kans groot dat jij dat ook doet. Het is letterlijk een kwestie van aanleg, maar gelukkig betekent dat niet dat je er niets tegen kunt doen!
Andere factoren die invloed hebben op verbranding
Je huidtype is belangrijk, maar het is zeker niet het enige dat bepaalt of je verbrandt. Er zijn verrassend veel dingen die invloed hebben op hoe je huid reageert op de zon en sommige daarvan heb je misschien niet eens in de gaten.
Medicatie
Slik je bepaalde medicijnen? Dan kan je huid extra gevoelig worden voor UV-straling. Denk aan antibiotica, ontstekingsremmers, antidepressiva of medicijnen tegen acne. Dat staat meestal wel ergens verstopt in de bijsluiter, maar eerlijk: wie leest die nou echt helemaal? Toch goed om bij de apotheek of huisarts even na te vragen als je twijfelt.
Cosmetica en parfums
Bepaalde producten op je huid, zoals geparfumeerde bodylotions, gezichtsolie of zelfs bepaalde make-up, kunnen reageren met zonlicht. Dat kan niet alleen sneller voor verbranding zorgen, maar soms ook voor vlekjes of irritatie. Vooral citrusachtige geuren kunnen, in combinatie met zon, echt zorgen voor extra verbranding.
Voeding en alcohol
Het klinkt misschien raar, maar ook wat je eet en drinkt kan invloed hebben. Alcohol droogt je huid uit, waardoor je sneller verbrandt. En citrusvruchten (zoals limoen of sinaasappel) op je huid, bijvoorbeeld via een sapje of cocktail op je hand, kunnen samen met zonlicht pigmentvlekken veroorzaken — dat heet berloque dermatitis. Niet iets wat je op vakantie wilt, geloof me.
Leeftijd en hormonen
Kinderen en ouderen hebben vaak een dunnere, kwetsbaardere huid. En hormonale schommelingen (zoals tijdens een zwangerschap of door anticonceptie) kunnen ervoor zorgen dat je huid anders reageert op de zon. Sommige vrouwen krijgen bijvoorbeeld sneller pigmentvlekken.
Veelgemaakte fouten bij zonbescherming
Ook al smeer je braaf, het wil nog niet zeggen dat je goed beschermd bent. Er zijn namelijk een paar fouten die (bijna) iedereen weleens maakt en die zorgen ervoor dat je alsnog verbrandt, ondanks je goede bedoelingen. Tijd om ze even op een rijtje te zetten.
1. Te laat beginnen met smeren
Als je pas smeert zodra je je handdoek op het strand hebt uitgespreid, ben je eigenlijk al te laat. Zonnebrandcrème heeft tijd nodig om goed in te trekken, zeker bij crèmes met chemische filters. Smeer dus thuis al, zo’n 20 tot 30 minuten voordat je naar buiten gaat. Ben je dit toch vergeten? Zorg dan dat je de eerste 30 minuten na het smeren in de schaduw blijft en jezelf beschermt met kleding of een parasol.
2. Te weinig gebruiken
Dit is echt een grote valkuil: mensen gebruiken vaak veel te weinig zonnebrand. Een dun laagje lijkt misschien voldoende, maar je beschermingsfactor wordt dan flink lager dan op het flesje staat. Wees royaal. Denk: theelepel voor gezicht en hals, voor elk been, voor armen, romp… Het lijkt veel, maar je huid zal je dankbaar zijn.
3. Vergeten plekjes
Iedereen vergeet ze wel eens: oren, voeten (ook de bovenkant!), je haarlijn, je nek, en de randjes bij je zwembroek of shirt. En juist daar zie je vaak van die typische rode strepen of vlekken ontstaan. Nadat ik, na een dag op het strand, mijn voetzolen zo had verbrand dat het écht zeer deed, heb ik voor mijzelf een routine opgebouwd waarbij het bijna nooit meer gebeurd dat ik iets vergeet. De kracht van de gewoonte zullen we maar zeggen.
4. Vertrouwen op ‘waterproof’ zonnebrand
Waterresistent is niet hetzelfde als watervast. Ja, het blijft beter zitten dan een gewone crème, maar zodra je hebt gezwommen, jezelf afdroogt met een handdoek of flink zweet tijdens het sporten, is het belangrijk om weer opnieuw te smeren. Zeker bij kinderen is dit extra belangrijk!
5. Denken dat je in de schaduw of bij bewolking veilig bent
UV-straling komt gewoon door wolken heen. En op het strand of in de sneeuw weerkaatst het ook nog eens via zand of water. Dus zelfs in de schaduw kun je verbranden. Minder snel misschien, maar het is zeker niet onmogelijk! Zorg dan ook dat je altijd smeert, ook op die dagen dat de zon helemaal niet te zien is!
Wat kun je eraan doen?
Oké, je weet nu waarom je sneller kunt verbranden en waar het vaak misgaat. Maar het goede nieuws is: je kunt er echt iets aan doen. En nee, dat betekent niet dat je de hele zomer in een donkere grot hoeft te zitten. Met een paar slimme aanpassingen kun je gewoon blijven genieten van de zon zonder dat je huid daaronder lijdt.
Leer je huidtype kennen
Begin bij de basis: weet welk huidtype je hebt en pas daar je zonbescherming op aan. Heb je een lichte huid en verbrand je snel? Dan is SPF 50 geen overbodige luxe. Word je snel bruin en zelden rood? Dan kun je misschien met SPF 30. Zolang je maar goed en vaak genoeg smeert.
Zonwerende kleding
UV-shirt, pet, zonnebril: het zijn simpele hulpmiddelen die veel verschil maken. Vooral voor kinderen en mensen die snel verbranden is kleding eigenlijk de meest betrouwbare vorm van bescherming. Crème slijt, stof niet. Dus is jouw kind een echte waterrat? Denk dan eens aan een UV-shirt dat is gemaakt van gerecyclede pet flessen, zodat het goed beschermt is tegen de zon!
Maak er een routine van
Smeren wordt pas effectief als je het structureel doet. Gewoon onderdeel maken van je ochtendritueel, net als tandenpoetsen. Zet een timer op je telefoon om opnieuw te smeren of koppel het aan een activiteit: na het zwemmen, na het eten, enzovoort.
Wees niet bang voor de zon, maar wel bewust
De zon is niet de vijand. Je hebt ‘m ook nodig voor vitamine D en een goed humeur. Het gaat erom dat je snapt wat jouw huid nodig heeft en daarnaar handelt. Dan kun je met een gerust hart naar buiten.
Genieten zonder rood te worden!
Iedere huid is anders en dat verklaart waarom sommige mensen zo snel verbranden, terwijl anderen er ogenschijnlijk moeiteloos mee wegkomen. Maar of je nu huidtype 1 of 4 hebt, jong of wat ouder bent: zonbescherming is voor iedereen belangrijk. Juist als je weet dat je wat gevoeliger bent, kun je met een paar simpele gewoontes al veel ellende voorkomen.
Dus: ken je huid, wees niet te zuinig met zonnebrand, en vergeet vooral niet te genieten van die zonnestralen. Want met de juiste bescherming kun je er volop van blijven genieten, zonder de rode souvenir achteraf.
