Ken je dat moment? Je trekt je favoriete broek aan en merkt ineens dat de knoop niet meer dicht wil. “Dat kan toch niet?” denk je. Je hebt niet anders gegeten, je beweegt nog veel, en toch zit die broek strakker dan ooit. Hoe komt dat? Gedwongen gewichtstoename, zonder dat je duidelijk weet waar het vandaan komt, kan ontzettend frustrerend zijn. En hoewel je misschien het gevoel hebt dat je alles goed doet, zijn er veel onzichtbare factoren die bijdragen aan de extra kilo’s.
We nemen een kijkje achter de schermen van je lichaam om de onzichtbare boosdoeners te onthullen. In tijden van stress en hormonale schommelingen, slaapgebrek en zelfs medicijngebruik, kan je broek op mysterieuze manieren skinny gaan zitten. Wanneer er iets niet in orde is en je het gevoel hebt dat je gezondheid in het geding is, aarzel dan niet om contact op te nemen met je huisarts. Ze kunnen je helpen onderliggende oorzaken uit te sluiten. Laten we kijken naar de mogelijke oorzaken van gewichtstoename.
Stress, de stille saboteur
“Ieder pondje gaat door het mondje.” Het is een klassiek gezegde, en natuurlijk zit er een kern van waarheid in. Maar wist je dat er veel meer speelt dan alleen de dingen die je eet? Stress kan de gewichtstoename beïnvloeden. Als je gestrest bent, heeft dat effect op je lichaam op manieren waar je misschien nooit bij stil hebt gestaan. Het probleem met stress is dat je het niet meteen in de gaten hebt. Dit kan zich uiten in allerlei soorten problemen, van werkdruk tot persoonlijke problemen, en je lichaam reageert daar genadeloos op.
De stressvreter: het onzichtbare koekje bij de koffie
Ken je dat gevoel? Je hebt een drukke dag achter de rug en opeens sta je met een koekje of een zak chips in je hand. Stress kan je doen verlangen naar troostvoedsel – die snelle, suiker- of vetrijke snacks die je tijdelijk een goed gevoel geven. Dit fenomeen heet emotie-eten, en het is vervelend omdat je vaak niet eens weet dat je het doet. Je lichaam is op zoek naar een beloning voor het onderdrukken van stresshormonen. Een koek (of een andere snack) bij de koffie die na verloop van tijd zijn sporen achterlaat in de vorm van extra kilo’s.
Cortisol: je lichaam is in de overlevingsmodus.
Wanneer je gestrest bent, produceert je lichaam meer cortisol, het zogenaamde “stresshormoon.” Dit hormoon heeft een belangrijke functie: het bereidt je lichaam voor om in gevaarlijke situaties te vechten of te vluchten. Wanneer de stress langdurig aanhoudt, zal je lichaam in een soort chronische overlevingsmodus komen. Cortisol zorgt ervoor dat je hersenen aangeven dat je meer energie nodig hebt, wat kan leiden tot meer honger en een tragere stofwisseling. Dit zorgt ervoor dat je lichaam vet opslaat, vooral rond je buik, en dat het zich voorbereidt op een dreigende hongersnood. Het is een hormonale achtbaan die je lichaam in de war brengt, zonder dat je het in de gaten hebt.
Hormonen, de onzichtbare regisseurs
Hormonen hebben een enorme invloed op je lichaam en helaas is de toename van gewichtstoename vaak een vervelend neveneffect van hormonale schommelingen. Ze sturen je honger, energieniveau en zelfs je stemming aan, en dat alles zonder dat je er controle over hebt. Ze zijn de regisseurs achter de schermen. Als je hormonen in disbalans raken, kan dat tot een gewichtstoename leiden.
Schommelende hormonen: de achtbaan waar je niet voor kiest
Het leven is één grote hormonale achtbaan, zeker voor vrouwen. Van de puberteit tot de menopauze, je hormonen zijn constant in beweging. Tijdens de menstruatie kan je lichaam meer eten en meer vocht vasthouden. Dit soort schommelingen zijn normaal, maar kunnen frustrerend zijn als je net probeert gewicht te verliezen.
Van PMS naar gewichtstoename: dubbele pech
Voor veel vrouwen is het premenstrueel syndroom (PMS) geen pretje: je voelt je opgeblazen, vermoeid en overdreven labiel. Het slechte nieuws is dat PMS vaak gepaard gaat met trek in ongezond voedsel en vochtophoping. Die paar dagen per maand kunnen dus voor een tijdelijk gewichtsverschil zorgen, en hoewel het meestal vanzelf weer verdwijnt, kan het elke maand opnieuw voor frustratie zorgen.
Slaapgebrek is een dikmaker
Weinig slaap is niet alleen funest voor je humeur, maar kan ook leiden tot gewichtstoename. Slaap is cruciaal voor het regelen van je metabolisme en hormonen. Als je te weinig slaapt, haalt dit proces je uit balans. Langdurig slaapgebrek zorgt ervoor dat je lichaam anders met calorieën omgaat en sneller vet opslaat.
Van wakker liggen naar kilo’s erbij: waarom slaap heilig is
Als je nachtenlang ligt te woelen en te draaien, beïnvloedt dat meer dan alleen je energieniveau. Gebrek aan slaap verhoogt het hormoon ghreline, dat je hongergevoel stimuleert, terwijl het hormoon leptine, dat je een vol gevoel geeft, juist niet werkt. Dit leidt tot een verrassende lust, vooral voor suiker- en vetrijke voedingsmiddelen. Bovendien kan je lichaam door slaaptekort in de spaarstand gaan, waarbij je minder calorieën verbrandt.
Snoozen en snacken
De wekker gaat en je drukt nog snel een keer op snoozen. Maar wist je dat een extra beetje snoozen je slaapkwaliteit kan beïnvloeden? Door steeds weer korte slaapjes te doen, word je niet echt uitgerust wakker. En als je niet goed uitgerust bent, heeft dat invloed op je voedingskeuzes gedurende de dag. Je grijpt eerder naar snelle snacks en zo komen de extra calorieën ongemerkt binnen. Dit kan zich opstapelen, vooral als je structureel te weinig slaapt en blijft snoozen.
Medische oorzaken die je niet over het hoofd mag zien
Hoewel veel van de eerder genoemde factoren betrekking hebben op levensstijl, zijn er ook medische oorzaken die kunnen bijdragen aan gewichtstoename. Deze zijn vaak minder voor de hand liggend, maar daarom is het belangrijk om in de gaten te houden.
Hypothyreoïdie: als je stoffen je in de steek laat
Je schildklier produceert hormonen die de werking van je metabolisme aansturen. Deze hormonen zorgen ervoor dat je lichaam energie uit voedsel haalt en dit efficiënt gebruikt. Wanneer deze schildklier minder goed werkt (hypothyreoïdie), vertraagt je stofwisseling, wat kan leiden tot gewichtstoename. Als je denkt dat er iets mis is met je, bijvoorbeeld als je veel aankomt zonder duidelijke oorzaak, is het verstandig om je huisarts te raadplegen.
Medicijnen en bijwerkingen: heimelijke dikmakers
Bepaalde medicijnen, zoals antidepressiva, antipsychotica en zelfs sommige anticonceptiemiddelen, kunnen als bijwerking gewichtstoename hebben. Dit gebeurt vaak omdat deze medicijnen je kunnen stimuleren of je stofwisseling kunnen veranderen. Bespreek dit altijd met je huisarts als je vermoedt dat jouw medicijnen invloed hebben op je gewicht.
Het ouder worden
Wanneer we ouder worden, vertraagt ons metabolisme. Dit betekent dat ons lichaam minder calorieën verbrandt, zelfs in rust.
Slow motion-metabolisme
Vanaf je dertigste vertraagt je stofwisseling elk decennium met ongeveer 5%. Dit betekent dat je steeds minder calorieën verbrandt, terwijl je lichaam hetzelfde blijft doen. Als je geen enkele verandering maakt in je voeding of levensstijl, kan dit leiden tot geleidelijke gewichtstoename. Je hebt minder eten nodig. Of als je hetzelfde wilt blijven eten, ga dan meer bewegen.
Wees lief voor jezelf
Gewichtstoename is vaak een samenspel van verschillende factoren en soms is het buiten je controle. Het is belangrijk om vriendelijk voor jezelf te blijven en je niet blind te staren op de cijfers op de weegschaal. Uiteindelijk gaat het erom dat je lekker in je vel zit.
